متن سخنرانی نجیب الله کریمی در هشتمین دور جشن فراغت محصلین پوهنحی ساینس پوهنتون هرات
اشاره:
این سخنرانی در 5 جدی 1394 به‌مناسبت هشتمین دور جشن فراغت محصلین پوهنحی ساینسِ پوهنتون هرات، انجام گرفته است. در این جشن، خودم به‌عنوان یکی از فارغین شرکت کرده بودم و به‌نمایندگی از فارغ‌التحصیلانِ سال مذکور، سخنرانی کردم. متن زیر از روی ویدیوی ضبط‌شده، نوشته شده است. بنابراین، اگر کدام جایی از نظر ادبی مشکل داشت، معذور بدارید؛ زیرا جملات به‌همان شکل گفتاری آن{با یک مقدار تغییرات جزئی در بعضی از موارد} آورده شده‌اند.
{بسم‌الله الرحمن‌الرحیم}
الحمدلله رب العلمین والصلات و السلام علی سیدالاعظم حبیب قلوب العالمین العزل مؤید و رسول المصدد المصطفی الامجد المحمودالاحمد ابی القاسم محمد؛ وعلی آله و اصحابه اجمعین. فبعد قال‌الله الحکیم فی‌کتابه‌الکریم «فانّ مع العسر یسرا انّ مع العسر یسرا»(الشرح-5، 6).
قبل از همه، هشتمین دور فراغت محصلین پوهنحی ساینس و همه‌ی هم‌مسلکانم را به خودشان، فامیل‌ها و خانواده‌های محترم‌شان، همچنان به تمام اساتید معززِ پوهنحی ساینس و همه‌ی خانوادۀ اکادمیک پوهنتون هرات تبریک و تهنیت عرض می‌کنم و امیدوارم که این صفحه‌ی جدیدی از زندگی‌شان را که ورق زده‌اند، مملویی از موفقیت و کامیابی و سرشاری از عشق و محبت باشد؛ و این چهار سال گذشته را که پشت سر گذشتاندند، یک چراغ درخشان و منوری در جاده‌ی آینده‌ی خود و در جاده‌ی آینده‌ی کشور خود آماده کرده باشند.
همچنان، عرض خوش‌آمدگویی و خیرمقدم دارم خدمت همه‌ی شما مهمانان گرامی، اساتید ارجمند، خواهران و برادران عزیزی‌که با تشریف‌آوری‌تان محفل ما را منور ساختید.
امروز در جریان هفته‌ی میلاد یا «هفته‌ی وحدت» قرار داریم. بناءً میلاد باسعادت پیغمبر باکرامت اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) را هم به همه‌ی شما تبریک گفته و امیدوارم که به‌برکت این ایام بزرگ، اتحاد و همدلی در بین جامعه‌ی ما و در بین همه‌ی جامعه‌ی افغانستان افزونی پیدا کند.
مدتی را که در خدمت شما قرار دارم، می‌خواهم تحت دو عنوان سخنانم را ادامه دهم. یکی حالت‌ها و خصوصیاتی‌که در هنگام فراغت برای هر محصل پیش می‌آید و دیگری هم کارکردها و دستاوردهای محصلین پوهنحی ساینس که امروز ما جشن فارغ‌التحصیلی آنها را برگزار کرده‌ایم.
خواهران و برادران!
این گام‌هایی را که امروز ما در آخرین پله‌های نردبان دوران تحصیل گذاشته‌ایم، بدون شک برای هرکدام ما یک گام مثبت، استوار و مستحکمی در عرصه‌ی تعلیم و تربیت و در عرصه‌ی پیشرفت و ترقی کشور است. امروزه در هر مملکت و کشوری، محصلین و قشر تحصیل‌کرده‌ی آن به‌مثابه‌ی ستونی‌ست که همان کشور به‌محوریت آن می‌چرخد. در افغانستان هم محصلین و قشر تحصیل‌کرده‌ی آن نقش یک ستون مستحکم و قابل اعتمادی را بازی می‌کنند که چرخ پیشرفت کشور به‌محوریت آن می‌چرخد.
حالا می‌آیم سرِ موضوع اول(حالت‌ها و خصوصیات) که برای هر فارغ‌التحصیل در هنگام فراغت رُخ می‌دهد.
در کل برای هر فارغ‌التحصیل، سه حالت در هنگام فراغت‌شان به‌وجود می‌آید. یعنی هر محصل در هاله‌ای از سه موضوع پیجانده می‌شود: یکی موضوع خوشحالی و شوق و علاقه است؛ یکی موضوع ناراحتی و نگرانی هر محصل در این هنگام؛ و دیگری هم موضوعی‌که بینابین این دو قرار دارد.
موضوعی‌که امروز سبب خوشحالی و مسروریت هر محصل می‌شود این‌است که با پشتِ‌سر گذشتاندن چهار سال تحصیل، از همه‌ی بُن‌بست‌های دوران تحصیل عبور کرده است، که بدون شک مشکلات زیادی فراراه یک جوان محصل در افغانستان وجود دارد.
موضوع دوم که سبب خُوشحالی می‌شود، برگرفته از خوشحالی پدر و مادر، جامعه و همه هم‌وطنان است. امروز، پدر و مادر خُرسند از این است که جوانش فارغ می‌شود و فرزندش از یک سدِ مشکل عبور می‌کند؛ که این خوشحالی کمی نیست. پیغمبر هم در این‌باره می‌گوید: «خُشنودی پدر و مادر، همان خُشنودی خداوند است». این بدین معناست که محفل امروز ما، علاوه بر این‌که بُعد علمی، فرهنگی و اجتماعی دارد، از بُعد معنوی و روحانی هم برخوردار است.
حالت دوم که موضوع ناراحتی و نگرانی محصل بود، به این دلیل است که ما از محیطی به‌نام «پوهنتون» جدا می‌شویم. محیطی که چهار سال قبل، نهال‌هایی در آن غرس شده بود و ما امروز شاهد ثمر آن هستیم. این فاصله‌گرفتن از محیط آکادمیکی به‌نام «پوهنتون»، خود یک ناراحتی است. جایی که پیغمبر آن را نسبت به‌محیط عبادت و پرستش ترجیح می‌دهد.
یک زمانی پیغمبر وارد مسجد می‌شود، می‌بیند که در یک‌طرف عده‌ای مشغول عبادت است و در یک‌طرف عده‌ای مشغول تعلیم و تعلّم. پیغمبر هر دو گروه را توصیف می‌کند، اما خودش می‌گوید «انّما بعثتُ معلما»{ما برای معلمی فرستاده شدیم} و می‌آید کنار کسانی می‌نشیند که مشغول تعلیم و تعلّم است. یعنی پیغمبر تعلیم و تعلّم را نسبت به عبادت و پرستش خدا، ترجیح می‌دهد. امروز ما از این‌طور محیط فاصله می‌گیریم که این یک ناراحتی برای هر محصل است.
ناراحتی دیگر هم جداشدن از کنار اساتید و هم‌صنفی‌ها است. اساتیدی که حضرت علی در مورد آن می‌گوید: «هر کسی که مرا یک حرف بیاموزد، مولا و رهبر من است». شما می‌دانید، زمانی که ما قبل از زمان تحصیل(دوران مکتب) در بین خانوادۀ خود هستیم، به‌شکل الزامی در آنجا قرار داریم. یعنی دوستی و رفاقت ما بر مبنای منطق و عقلانیت نیست، بلکه به‌صورت طبیعی می‌باشد(بدون کدام پیش فرض با اعضای خانوادۀ خود دوست هستیم). ولی در داخل پوهنتون ما بر اساس منطق، عقلانیت و انسانیت دوست می‌شویم.
در این چهار سالی‌که در پوهنتون هستیم، بهترین دوست‌ها را پیدا می‌کنیم، که اگر ما ابعاد آن را بررسی کنیم، قطعاً ارزش اینها از ارزش اعضای خانواده کمتر نیست. به‌ویژه هم‌صنفی‌ها و هم‌مسلکانی‌که چهار سال یکجا با آنها درس می‌خوانیم.
موضوع سوم که در بین این دو مورد(خوشحالی و ناراحتی) قرار دارد، موضوع «مسئوولیت‌پذیری» است. امروز، به‌محضِ که از این جشن خود فارغ شویم، یک بارِ سنگینی از مسئوولیت به‌ما اضافه می‌شود. اگر ما از زیر بار این مسئوولیت، موفق بدرآییم، موضوع اول و خوشحالی را در بر می‌گیرد، اما اگر از زیر این بار قد راست کرده نتوانیم، موضوع دومی پیش آمده و جامعه‌ی ما همراه با اعضای فامیل، از ما ناراحت است. چون اعضای فامیل، جامعه و ملت ما به ما چشمِ انتظار دارند. بناءً اگر ما از زیر این بار موفقانه بدر نیاییم، یک مورد ناراحت‌کننده‌ای را برای فامیل و جامعه‌ی خود رقم زده‌ایم.
خوب! حالا می‌آیم سرِ موضوع دومی، موضوعی‌که عبارت از کارکردها و دستاوردهای چهارساله‌ی محصلین فارغ‌التحصیل امروز ما در پوهنحی ساینس است.
- اولین دستاورد محصلین فارغ‌التحصیلِ که امروز فراغت آنها جشن گرفته شده است، برگزاری محافل معارفه و خوش‌آمدگویی برای صنوف اول(جدیدالشمولان) است. زمانی که ما در پوهنتون هرات و در پوهنحی ساینس آمدیم، هیچ‌گونه محفل و یا سمینار معارفه برای ما دایر نشد. ما تا یک سمستر، سیستم کریدیت را نمی‌فهمیدیم. قوانین و ضوابط پوهنحی و پوهنتون را نمی‌دانستیم. با استادا و دیپارتمنت‌ها آشنایی نداشتیم.
اما اولین کاری را که انجام دادیم، سه سال به‌صورت متواتر برای محصلین جدیدالشمول خود جشن گرفتیم؛ محفل خوش‌آمدگویی برگزار کردیم و همه را با سیستم کریدیت و سایر قوانین و ضوابط پوهنحی و پوهنتون آشنا ساختیم.
- دستاورد دوم، برگزاری سمینارهای علمی است. با کمال خوشبختی، چندین سمینار علمی را در سطح پوهنحی و پوهنتون برگزار کردیم، که از آن جمله می‌توان از سمینار علمی «118 عنصر کیمیا»{از طرف دیپارتمنت کیمیا و بیولوژی} و سمینار علمی «روش‌های مطالعه» {از طرف دیپارتمنت ریاضی و فزیک} نام برد. همین‌طور چندین سمینار علمی دیگر که فعلاً مجال نام‌گرفتن همه‌ی آنها نیست.
این سمینارها، علاوه بر جنبه‌ی علمی و تخصصی، جنبه‌ی اخلاقی و اجتماعی نیز داشت. شما می‌دانید که پوهنحی ساینس، یکی از پوهنحی‌هایی است که موضوعات اخلاقی و اجتماعی زیاد در آن تدریس نمی‌شود. ولی با همین سمینارها، ما توانستیم که در بالابردن روحیه محصلین کمک کنیم و ابعاد اخلاقی و اجتماعی آنها را نیز مورد توجه قرار دهیم.
- دستاورد سوم، تجلیل از «روزهای جهانی» است. همچون روز جهانی معلم، روز جهانی محصل، روز جهانی محیط زیست و غیره. در سه سال گذشته، و حتا سال اول که مجموعاً چهار سال می‌شود، ما این روزها را جشن گرفتیم و به‌سطح جهانی-در پوهنحی ساینس- تجلیل به‌عمل آوردیم.
- دستاورد چهارم، بازگشایی کتابخانه، صحافی و خرید چندین جلد کتاب برای کتابخانه توسط خود محصلین است. زمانی که ما در پوهنحی ساینس آمدیم، از محصلین کسی در کتابخانه نبود. اما فعلاً کتابخانه‌ی پوهنحی ساینس، به‌یکی از کتابخانه‌های خوبی پوهنتون هرات تبدیل شده است و یک مقدار از کمبودات مواد درسی محصلین این پوهنحی را نیز پاسخ می‌دهد.
- همین‌طور، دستاورد پنجم و بزرگ، نمایشگاه عکس و جمع‌آوری زندگی‌نامه دانشمندان ریاضی است، که همه‌ی ما شاهد آن بودیم. برعلاوه‌ی که نمایشگاه عکسِ دانشمندان ریاضی را داشتیم، زندگی‌نامه‌ی بیش از صد دانشمند ریاضی را جمع‌آوری کردیم و در یک صحیفه‌ای آنها را جا دادیم؛ که این یک دستاورد کمی برای محصلین پوهنحی ساینس، نیست!
- دستاورد بزرگ و چشم‌گیری که ما امروز شاهد آن هستیم و در همین روز انجام می‌شود، جشن‌گرفتن محصلین پوهنحی ساینس در داخل محیط رسمی و آکادمیک است. این از بزرگ‌ترین دستاوردهای ماست که زحمات زیادی را برای اجرای آن متقبل شده‌ایم، و پوهنحی ساینس هم، اولین پوهنحی‌ای است که این افتخار را به‌خود کسب کرده‌اند.
طبق اطلاعات، پوهنحی‌های دیگر هم بعد از این در داخل پوهنتون جشن فراغت برگزار می‌کنند. بدین‌لحاظ، این اقدام ما، جلوگیری از مصارف بیهوده و بی‌موردی است که سالانه در بیرون از پوهنتون صورت می‌گیرد. طبق احصائیه و حساب داکتر صاحب «فرید»، سرپرست پوهنتون هرات، ما با این اقدام خود از مصرف بیهوده‌ی چندین میلیون افغانی در بیرون، جلوگیری کرده‌ایم.
خوب! بیش از این وقت شما را نمی‌گیرم. یکبار دیگر، تشریف‌آوری همه‌ی شما عزیزان، اساتید معزز، هیئت رهبری پوهنتون و تمام خواهران و برادران را خیر مقدم عرض نموده و برای همه‌ی‌تان آرزوی موفقیت و پیروزی دارم.
موفق و پیروز باشید.
والسلام علیکم و رحمت‌الله و برکاته
